Tryeza e mbledhur më 29 shkurt 2024, në Hotel Xheko Imperial, solli së bashku aktorë të ndryshëm me synimin për të harmonizuar kuadrin ligjor të Shqipërisë që rregullon Koncesionet dhe Partneritetet Publike-Private (PPP) me direktivat e Bashkimit Europian. Organizuar së bashku nga Agjencia e Prokurimit Publik dhe Lëvizja Europiane në Shqipëri, aktiviteti kishte synim të eksploronte rrugët për përafrimin e ligjit “Për Koncesionet dhe PPP” me dispozitat e Direktivës së BE-së 2014/23/BE, duke i dhënë përparësi transparencës, konkurrencës dhe respektimit të standardeve ndërkombëtare.
Gledis Gjipali, Drejtor Ekzekutiv i Lëvizjes Europiane në Shqipëri, në fjalën e tij hyrëse, nënvizoi rolin kryesor të Tryezave të Diskutimit dhe Konsultimit në avancimin e diskursit për integrimin europian, me fokus të veçantë në Grup Kapitullin 1 – Themeloret. Gjipali artikuloi një vizion ku platforma të tilla shërbejnë si urë për dialog, vlerësim kritik dhe monitorim vigjilent – gurthemelet e rrugëtimit transformues të Shqipërisë drejt konvergjencës europiane. Gjipali theksoi potencialin e aktorëve të shoqërisë civile për t’u angazhuar në mënyrë aktive në fushën e diskursit publik dhe për të marrë rolin e vëzhguesve dhe mbrojtësve të trajektores së integrimit të Shqipërisë dhe bashkëpunimit të mëtejshëm me aktorë të ndryshëm. Duke përkrahur përfshirjen e shoqërisë civile në diskutimet lidhur me Koncesionet dhe PPP-të, Gjipali u përpoq të nxiste një mjedis bashkëpunimi ku perspektiva të ndryshme bashkëlidhen për të formësuar kuadrin legjislativ dhe institucional të Shqipërisë.
Xhoana Ristani, Drejtoreshë e Drejtorisë së Zbatimit të Politikave Strategjike dhe Integrimit, Agjencia e Prokurimit Publik, mbajti një fjalim që u zgjerua mbi sferën e ndërlikuar të Koncesioneve dhe Partneriteteve Publike-Private (PPP). Duke njohur objektivin vendimtar të këtyre mekanizmave në nxitjen e zhvillimit ekonomik dhe përmirësimit të infrastrukturës, Ristani sqaroi domosdoshmëritë që mbështesin angazhimin e Shqipërisë për të forcuar strukturën e saj legjislative në lidhje me prokurimin publik dhe përafrimin e kuadrit të saj të koncesioneve dhe PPP-ve me standardet e përpikta të përcaktuara nga Bashkimi Europian. Ajo theksoi domosdoshmërinë e transparencës në proceset e dhënies së koncesioneve, efikasitetin e mekanizmave të fuqishëm të mbikëqyrjes në projektet e PPP-ve dhe domosdoshmërinë e nxitjes së një mjedisi të favorshëm për pjesëmarrjen e sektorit privat – disa domosdoshmëri që synojnë të nxisin një peisazh prokurimi që ndërlidhet me kontekstin e integrimit europian.
Besard Buzi, Drejtor në Drejtorinë e Planifikimit dhe Promovimit të Koncesioneve, Agjencia e Trajtimit të Koncesioneve, paraqiti një pasqyrë të plotë të ndryshimeve të propozuara në ligjin “Për Koncesionet dhe PPP-të”. Ai ritheksoi se ligji nr. 125/2013 “Për Koncesionet dhe Partneritetet Publike-Private”, së bashku me aktet nënligjore të tij, janë vetëm pjesërisht të përafruara me ligjin e BE-së. Buzi shtjelloi gjetjet e një analize të mangësive ligjore (LGA) të kryer nga SIGMA në bashkëpunim me Agjencinë e Prokurimit Publik dhe Agjencinë e Trajtimit të Koncesioneve. Analiza zbuloi se ndërkohë disa dispozita të ligjit janë në përputhje të pjesshme me Direktivën 2014/23/BE, të tjerat janë plotësisht në mospërputhje. Ndër dispozitat pjesërisht të përafruara janë përkufizimi i autoriteteve dhe subjekteve kontraktore (neni 13), parimet kryesore (neni 9), përkufizimi i rreziqeve operacionale në koncesionin e punëve/shërbimeve (neni 3(5)), përjashtimet (neni 5), kohëzgjatja e kontratave të koncesionit (neni 30), masat kundër korrupsionit dhe konflikti i interesit (neni 18) dhe nënkontraktimi (neni 34). Buzi vuri theksin gjithashtu te fushat ku mungon harmonizimi, duke përfshirë përkufizime të caktuara, vlerësimin e vlerës së koncesioneve, përjashtimet në lidhje me burimet e rinovueshme të energjisë, koncesionet për shërbimet sociale dhe të tjera, komunikimin me aplikantët dhe modifikimin dhe përfundimin e kontratave. Gjithashtu, ai vuri në dukje procedurat dhe afatet kohore për dorëzimin e ofertave të përcaktuara në Ligjin 125/2013, duke theksuar kërkesën për publikimin e njoftimeve për kontratat koncesionare në Buletinin e Prokurimit Publik dhe në platformat elektronike. Krahas diskutimit për kuadrin ligjor, Buzi trajtoi kuadrin institucional, duke theksuar tek institucionet kryesore përgjegjëse për trajtimin dhe monitorimin e Koncesioneve dhe PPP-ve.
Lubomir Kubicka, anëtar i Bordit të Zyrës së Prokurimit Publik në Sllovaki, ofroi një pasqyrë të funksioneve të zyrës dhe rolit të saj në mbikëqyrjen e aktiviteteve të prokurimit publik. Ai nënvizoi se Zyra e Prokurimit Publik është përgjegjëse për mbikëqyrjen e respektimit të Aktit të Prokurimit Publik, dhe monitorimin e procedurave për kontratat e financuara nga fondet e BE-së, veçanërisht në kuadër të Programit Operacional të Sllovakisë për periudhën 2021-2027. Ky monitorim përfshin si kontrollet paraprake përpara fillimit të procedurave të prokurimit (të detyrueshëm për kontratat mbi pragun dhe vullnetare për disa kontrata nën prag) dhe kontrollet pas kontratës bazuar në analizat e rrezikut të kryera nga Autoriteti Menaxhues. Përveç kësaj, Kubicka shpjegoi procedurat për nivele të ndryshme të prokurimit publik në Sllovaki. Për kontratat nën pragun, ekzistojnë dy procedura: e thjeshtuar – e cila është e automatizuar dhe zakonisht kërkon një javë për t’u përfunduar, dhe standarde – që përfshin publikimin e një thirrjeje për tender në Fletoren Kombëtare të Prokurimit Publik dhe përdorimin e Platformës Elektronike shtetërore për procesin e prokurimit. Kufijtë financiarë për këto kontrata ndryshojnë në varësi të llojit të prokurimit. Për më tepër, Kubicka vuri në dukje se një ndryshim i ardhshëm në Aktin e Prokurimit Publik synon të konsolidojë kontratat nën pragun me kontrata me vlerë të ulët në një procedurë të vetme kombëtare, duke thjeshtuar procesin e prokurimit. Në rastin e marrëveshjeve të Partneritetit Publik-Privat (PPP), Pala Private ka të drejtë të mbledhë tarifa ose tarifa nga përdoruesit e projekteve të infrastrukturës siç përshkruhet në marrëveshje për të rimbursuar shpenzimet e investimeve dhe operimit. Marrëveshje të ndryshme PPP-ve, të tilla si Build-Own-Operate-and-Transfer (BOOT) dhe Build-Own-and-Operate (BOO), lejojnë për efiçencë në sektorin privat dhe burimet e reja të kapitalit të infrastrukturës. Pavarësisht se llojet e PPP-ve nuk janë emërtuar në mënyrë eksplicite në ligjet në fuqi, ato bien nën kompetencën e prokurimit publik dhe të rregullimit sektorial. Kubicka theksoi më tej se koncesionet, duke përfshirë PPP-të, janë thelbësore në Europë dhe Sllovaki, por nuk kishin rregulla të qarta deri në Direktivën e vitit 2014 për dhënien e kontratave koncesionare. Kjo direktivë synonte të ofronte siguri ligjore, të nxiste funksionimin e tregut dhe të eliminonte pengesat për ofrimin e shërbimeve. Për shembull, rinovimet në ndërtesat publike, të tilla si zëvendësimi i bojlerit ose izolimi, ofrojnë mundësi për modernizim dhe përditësime në mbrojtje të mjedisit pa financim publik. Në fund të fjalës së tij, fjalimi i Kubicka nënvizoi domosdoshmërinë e kornizave të forta ligjore, proceseve transparente dhe strukturave të përgjegjshme qeverisëse në nxitjen e besimit të investitorëve dhe katalizimin e rritjes së qëndrueshme, veçanërisht në kontekstin e aspiratave të Shqipërisë për t’u anëtarësuar në Bashkimin Europian.
Segmenti interaktiv i tryezës siguroi një forum dinamik për pjesëmarrësit që të angazhohen në diskutime, të shtrojnë pyetje dhe të ndajnë perspektivat mbi rishikimet e propozuara dhe përvojat europiane. Dialogjet përfshin tema të ndryshme, duke përmendur implikimet praktike të ndryshimeve të propozuara, mekanizmat për përfshirjen e palëve të interesuara dhe strategjitë për zbatimin efektiv.
***
Tryeza e Diskutimit dhe Këshillimit për Kapitullin 5 organizohet në zbatim të Urdhrit të Kryeministrit nr.113, datë 30.08.2019 “Për format e pjesëmarrjes, funksionimin dhe strukturën institucionale të Platformës së Partneritetit për Integrimin Europian”.
Ky aktivitet zhvillohet në kuadër të projektit “Ndërtimi i Partneritetit mbi Çështjet Themelore: Fuqizimi i OSHC-ve për procesin e anëtarësimit në BE”, me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian – IPA Civil Society Facility 2021, i cili zbatohet nga Lëvizja Europiane në Shqipëri dhe në bashkëpunim me Akademinë e Integrimit Europian dhe Negociatave (AIEN), Slovak Foreign Policy Association (SFPA) dhe Qendrën për Transparencë dhe Informim të Lirë (CTFI).